Mirasçıların, mirasbırakanın vefatıyla birlikte onun hak ve borçlarını devraldıkları, Türk Medeni Kanunu'nun 599. maddesi uyarınca düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, mirasçılar mirasbırakanın ayni haklarını, alacaklarını, diğer mal varlığı haklarını ve hem taşınır hem de taşınmaz mallar üzerindeki zilyetlikleri doğrudan kazanırlar. Aynı şekilde, mirasbırakanın tüm borçlarından da kişisel olarak sorumlu hale gelirler.
Vergi borçlarına gelince, mirasçılar mirasbırakanın vergi borçlarından da sorumlu tutulur, ancak vergi cezalarıyla ilgili olarak Türk Vergi Usul Kanunu’nun 372. maddesi bir istisna teşkil eder. Bu maddeye göre, mükellefin ölümü halinde, kesilmiş ve tahakkuk etmiş olan usulsüzlük, özel usulsüzlük veya vergi ziyaı cezaları terkin edilir. Bu, vergi cezalarının kişiye özgü olduğu ve cezaların şahsiliği ilkesine dayanır. Dolayısıyla, mirasçılar, mirasbırakanın vergi cezalarından sorumlu tutulamazlar.
Cezaların şahsiliği ilkesi gereği, kişinin ölümüyle birlikte, daha önce hükmedilmiş olan cezalar ortadan kalkar ve bu cezalar mirasçılara geçmez. Eğer hukuka aykırı bir şekilde, mirasçılar vergi cezalarından dolayı borçlu olarak gösterilir ve onlara ödeme emri veya ihbarname gibi belgeler gönderilirse, mirasçılar bu durumu iptal davası açarak düzeltebilirler. Bu, mirasçıların yalnızca mirasbırakanın vergi borçları için değil, diğer tüm borçları için de hukuki koruma haklarını kullanabilecekleri anlamına gelir.
Mirasçıların, Miras Bırakanın Vergi Borçlarından Sorumluluğu
Mirasçıların, miras bırakanın vergi borçlarına ilişkin sorumlulukları, 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 12. maddesi uyarınca düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, bir mükellefin vefatı halinde, onun vergi ile ilgili ödev ve yükümlülükleri, mirası reddetmemiş olan yasal ve atanmış mirasçılarına, miras payları oranında geçer.
Mirasçıların Sorumluluğu
Mirasçılar, mirasbırakanın vergi borçlarından, miras payları nispetinde sorumludur. Bu, her bir mirasçının, miras bırakanın vergi borçları için yalnızca kendi miras payları oranında sorumlu olacakları anlamına gelir. Diğer birçok borç türünden farklı olarak, vergi borçlarında mirasçıların sorumluluğu, aldıkları miras payı ile sınırlıdır. Eğer mirasçılar, mirasbırakanın vergi borçlarından tamamen kurtulmak istiyorlarsa, mirası reddetme yoluna gidebilirler.
2. Miras Hisseleri Oranında Sorumluluk
213 Sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 12. maddesi, mirasçıların, miras bırakanın vergi borçlarından miras payları oranında sorumlu olacaklarını düzenler. Bu, her bir mirasçının, miras bırakanın vergi borçlarından yalnızca kendi miras payı kadar kişisel mal varlığı ile sorumlu olduğunu ifade eder. Miras bırakanın vergi borçlarından ne kadar sorumlu olduklarının belirlenmesi için, mirasçıların öncelikle miras bırakanın ölüm belgesini temin etmeleri gerekmektedir. Ölüm belgesinde mirasçılar ve her bir mirasçının miras içindeki payı belirtilir. Buna göre, mirasçılar, ölüm belgesinde belirtilen miras payları oranında vergi borçlarından sorumlu olacaklardır.
3. Mirasçıların Ölüm Olayını Bildirme Yükümlülüğü
Veraset ilamı, mirasçıların vergi borçlarından hangi oranda sorumlu olduklarını gösterirken, bu belge aynı zamanda mirasçıların ölüm olayını vergi dairesine bildirmeleri gerektiğini de belirtir. Vergi Usul Kanunu'na göre, mirası reddetmemiş herhangi bir mirasçının, ölüm tarihinden itibaren dört ay içinde ölüm olayını vergi dairesine bildirmesi zorunludur. Bu yükümlülüğe uymayan mirasçılara usulsüzlük cezası uygulanabilir.
4. Mirasın Reddi Halinde Vergi Borcunun Takip ve Tahsili
Türk Medeni Kanunu, mirasın üç ay içinde reddedilebileceğini öngörür. Bu süre içinde, borca batık olmayan bir mirasbırakanın mirasçıları, mirası kabul ettiklerine dair açık bir işlem yapmadıkça, vergi borçları için takip ve tahsil işlemleri başlatılamaz.
Ancak, ret süresi sona ermeden terekeye aktif olarak müdahale eden, terekenin olağan yönetimine dahil olmayan işleri yürüten ya da tereke mallarını gizleyen mirasçılar, mirası kabul etmiş sayılır ve bu durumda ilgili üç aylık red süresi dolmadan üzerlerine icra takibi başlatılabilir.
Eğer miras bırakanın ölümünden önce borca batık olduğu açıkça belli ise veya resmen tespit edilmişse, mirasçılar mirası reddetmemiş olsalar bile vergi borçlarından sorumlu tutulamazlar. Bu, TMK'nın 605. maddesinde düzenlenmiş olup, miras bırakanın ölüm tarihinde ödemeden aczi belli veya tespit edilmişse, mirasın otomatik olarak reddedilmiş sayılacağını belirtir.
5. Mirasçıların Miras Bırakanın Vergi Cezalarından Sorumluluğu
Vergi Usul Kanunu'nun 372. maddesine göre, "Ölüm halinde vergi cezaları düşer." hükmü gereğince, vergi cezalarının şahsiliği ilkesi uygulanır. Bu ilkeye göre, vergi cezasına çarptırılan kişinin vefat etmesi durumunda, kesilmiş ve tahakkuk etmiş vergi cezaları düşer ve mirasçılara intikal etmez. Mirasçılar, miras bırakanın vergi borçlarının ana bedelinden sorumlu olurken, vergi cezalarından sorumlu tutulmazlar.
Ancak, şirketlerle ilgili vergi cezaları söz konusu olduğunda, durum farklılık gösterir. Özellikle anonim ve limited şirketlerde, şirketlere kesilen vergi cezaları için şirket yöneticileri ve ortakları bazı durumlarda kişisel olarak sorumlu olabilir. Miras bırakanın bir şirket yöneticisi veya ortağı olması durumunda, bu şirketlere kesilen vergi cezalarının mirasçılara intikal edip etmeyeceği konusu tartışmalıdır. Yargı uygulamasında, miras bırakanın yönetici veya ortağı olduğu şirketlerden dolayı ortaya çıkan vergi cezalarının mirasçılara geçmeyeceği yönünde bir görüş hakimdir.
6. Sıkça Sorulan Sorular
Mirasın Reddi Halinde Vergi Borçları Alt Soya İntikal Eder mi?
Miras reddedildiğinde, eğer mirası reddeden mirasçının altsoyu mirası reddetmemişse, miras payı ve dolayısıyla vergi borçları altsoya intikal eder.
Atanmış Mirasçılar da Vergi Borçlarından Sorumlu mudur?
Evet, atanmış mirasçılar da kanuni mirasçılar gibi vergi borçlarından miras payları oranında sorumludurlar.
Mirasçılar Vergi Gecikme Zammı ve Gecikme Faizinden Sorumlu mudur?
Mirasçılar, vergi cezalarından sorumlu olmasalar da, gecikme zammı ve gecikme faizi vergi cezası olarak kabul edilmediği için, bu kalemlerden miras payları oranında sorumludurlar.
Vergi Alacağı İçin Mirasçıya Karşı İcra Takibi Yapılabilir Mi?
Mirasçının vergi borcundan sorumlu olabilmesi için mirası reddetmemiş olması gerektiğinden, 3 aylık reddetme süresi içerisinde mirası açıkça kabul etmeyen mirasçıya karşı icra takibi yapılamaz.
Mirasçıların Ölüm Olayını Bildirim Süresi Ne Kadardır?
Vergi Usul Kanunu'na göre, mirasçıların ölüm olayını vergi dairesine bildirim yükümlülüğü bulunur ve bu yükümlülük ölüm tarihinden itibaren 6 ay içinde yerine getirilmelidir.